(foto door Merel van Dooren Photography)
Het was een indrukwekkende demonstratie vanmiddag op het Koningsplein in Tilburg. Bij ‘Reclaim these Streets Tilburg’ werd gedemonstreerd tegen (seksuele) straatintimidatie en geweld tegen vrouwen en mensen uit de LHBTIQ+ gemeenschap. Initiatiefnemer van de drukbezochte demonstratie is Noëlle Zarges. De bevlogen presentatie was in handen van Perle Miangue. Sprekers waren Pien Adriana Merkx (COC Tilburg, Breda en omgeving), Linda Ottolani (spoken word) en onze eigen Laurens Kleijntjens. Daarnaast deelden een aantal dappere vrouwen uit het publiek hun ervaringen met seksueel geweld en intimidatie. Een fotoreportage van de middag die het bekijken waard is, is die van Humans of Tilburg. Daar zie je ook de vele protestborden die door demonstranten werden meegenomen. Hieronder kun je de bijdrage van Laurens nog eens nalezen.
Op de eerste plaats wil ik de organisatie bedanken dat ik hier vandaag ‘als man’ mag spreken. Mijn naam is Laurens Kleijntjens en ik ben werkzaam bij Feniks Emancipatie Expertise Centrum hier in Tilburg. Ik ben bij Feniks o.a. projectleider van het mannenemancipatieproject ‘Mans Genoeg’ waarbij we i.p.v. de traditionele stereotypes van mannelijkheid nieuwe definities van man-zijn verkennen. Mannelijkheid is namelijk iets voorwaardelijks; iets dat je altijd moet blijven bewijzen en nooit vaststaat. Om een “echte man” te zijn, moeten we bijvoorbeeld stoer zijn, sterk, we mogen niet bang zijn, niet huilen, geen emoties tonen (behalve dan woede en agressie), we moeten in staat zijn om te vechten en geweld te gebruiken, we mogen geen hulp vragen en moeten onze problemen zelf oplossen, we dienen de kost te verdienen want “echte mannen” zorgen niet, we moeten laten zien dat we van vrouwen houden, bijvoorbeeld door ze na te fluiten en na te roepen op straat, want een “echte man” is hetero en geïnteresseerd in vrouwen.
Deze ouderwetse en beperkende maatschappelijke mannelijkheidsnormen zorgen voor ontzettend veel problemen, zowel voor mannen zelf als voor de wereld om hen heen. Bij Mans Genoeg gaan we met jongens en mannen in gesprek over deze ouderwetse gendernormen en stellen we de vraag “Wat voor man wil jij zijn?” Hoe kunnen mannen zich losmaken van deze beperkende normen en hoe kunnen zij tegelijkertijd bijdragen aan gendergelijkheid? Dat is waar wij ons hard voor maken. Want de eigenschappen die wij als maatschappij vooral als “vrouwelijk” zien, zijn juist de kwaliteiten die we hoger zouden moeten waarderen en omarmen, ook in mannen. We moeten ons i.p.v. druk te maken of we wel ‘mans genoeg’ zijn, afvragen of we wel ‘mens genoeg’ zijn. In plaats van het overdrijven van macho-gedrag en het onderdrukken en ontkennen van onze zachtere kant, dienen we de focus te leggen op belangrijke menselijke eigenschappen als empathie, zorgzaamheid, kwetsbaarheid en het uiten van gevoelens en emoties. Met dit unieke Tilburgse project zetten wij dus in op bewustwording bij mannen, met als doel gedragsverandering, zodat uiteindelijk een cultuurverandering kan plaatsvinden.
Laat ik wat betreft de bestrijding van straatintimidatie en geweld tegen vrouwen kort enkele recente wapenfeiten noemen van Feniks. In 2018 hebben we er samen met Stichting Stop Straatintimidatie voor gezorgd dat een verbod op seksuele intimidatie in de openbare ruimte in de gemeentelijke Algemene Plaatselijke Verordening (de APV) is opgenomen. Helaas zijn er tot nu toe nog geen boetes uitgedeeld omdat het in strijd zou zijn met de vrijheid van meningsuiting. We hopen dan ook dat dit wettelijk snel geregeld is, zodat straatintimidatie daadwerkelijk strafbaar wordt. Daarnaast pleiten we bij de gemeente voor een laagdrempelige manier om straatintimidatie te melden, zodat de politie goed in de gaten krijgt waar zich de hotspots bevinden in Tilburg. In 2019 schreef Feniks de concept subsidieaanvraag voor het Rijksoverheidsprogramma ‘Veilige Steden – tegen seksuele straatintimidatie van meisjes en vrouwen’. Hiermee hebben we de gemeente Tilburg geactiveerd en het programma Veilige Steden ook naar Tilburg gehaald. Ik zit namens Feniks in de Veilige Steden-werkgroep van de gemeente waarin we samen met Stichting Stop Straatintimidatie werken aan een Tilburgse campagne tegen straatintimidatie, die binnenkort gelanceerd zal worden. Ten slotte doet Feniks i.h.k.v. de bestrijding van gendergerelateerd geweld ieder jaar actief mee met de ‘Orange the World’ campagne van de Verenigde Naties. Hierbij focussen we ons de laatste jaren (o.a. in samenwerking met Emancipator) op het betrekken van mannen als deel van de oplossing.
Want de cijfers liegen er niet om. Als we kijken naar straatintimidatie dan blijkt uit de meeste onderzoeken hiernaar dat meer dan 90% van alle jonge vrouwen hiermee te maken krijgt! Negen op de tien daders zijn mannen. En toch kijken we vaak naar het probleem als een vrouwenprobleem. “Met die kleding vraagt ze er natuurlijk wel een beetje om”. “Je hoort zo laat ook niet alleen over straat te gaan”. En veel daders zeggen uit verdediging: “Het was gewoon een compliment”. “Mag ik een vrouw niet meer versieren dan?” Dat geen enkele vrouw op straat, en zeker niet ’s nachts in het donker, zit te wachten op een “compliment” of “versierpoging” van een wildvreemde vent en dat het intimiderend overkomt, wordt genegeerd. “Boys will be boys”.
Zolang we dit gedrag als onschuldig blijven zien, het normaliseren en bagatelliseren, dragen we bij aan een verkrachtingscultuur. Want de ernstigere vormen van geweld tegen vrouwen vinden plaats in een cultuur waarin we het normaal vinden vrouwen als minderwaardig te behandelen, ze te objectiveren en op hun uiterlijk te beoordelen.
We moeten stoppen met victim blaming en gaan inzien dat straatintimidatie en geweld tegen vrouwen een mannenprobleem is. En het belangrijkste is het besef dat iedere man iets kan doen om deel te worden van de oplossing. Misschien denk je “ik intimideer geen vrouwen op straat en gebruik geen geweld tegen vrouwen, dus ik heb er niks mee te maken”. Maar juist wij, wij mannen die tegen seksisme, intimidatie en geweld zijn, mogen niet zwijgen en de andere kant op kijken. Door weg te kijken los je namelijk niets op, maar geef je ongewenst gedrag de ruimte. Je draagt dus indirect bij aan het onveilige gevoel en de onveiligheid van vrouwen op straat. Negen op de tien daders van geweld tegen vrouwen zijn mannen. Gelukkig plegen de meeste mannen geen geweld, maar het zijn wél deze mannen die we nodig hebben om er een einde aan te maken.
Dus laten we luisteren naar vrouwen en hun ervaringen, en hier van leren.
Laten we erover praten met andere mannen en jongens.
Laten we onze vrienden aanspreken als zij vrouwen lastigvallen of seksistische opmerkingen en grappen maken.
Laten we alert zijn op straatintimidatie, daders aanspreken (of afleiden) en/of een slachtoffer vragen of ze oké is.
Laten we ervoor zorgen dat we vrouwen op straat een veilig gevoel geven door niet intimiderend over te komen of vlak achter ze te gaan lopen (bijvoorbeeld door de straat over te steken en haar vanaf de overkant in te halen).
En laten we ons blijvend uitspreken tegen dit grote onrecht en samen opstaan tegen seksisme en gendergerelateerd geweld en voor gelijkheid en rechtvaardigheid! Zo kunnen mannen zich bijvoorbeeld vaker uitspreken als feminist (laat shirt zien met de tekst: “This is what a feminist looks like”).
Ik wil graag afsluiten door jullie een afbeelding te laten zien. Ik begon een aantal jaar geleden als vrijwilliger bij Feniks en ik zette een tentoonstelling op over het veertigjarige bestaan van de organisatie. Die tentoonstelling was in de oude bibliotheek hier op het Koningsplein te zien. Eén van de dingen die ik tegenkwam in ons archief was deze afdruk van een heks (zie foto hierboven). Eind jaren 70 werden deze afdrukken op muren gespoten tijdens ‘Heksennachten’. Dit waren demonstraties tegen straatintimidatie en geweld tegen vrouwen. De leus was toen ook ‘Vrouwen eisen de straat terug’. ‘We reclaim these streets’.. 40 jaar geleden.. En hier staan we vandaag dan weer, in 2021.. Nu is mijn vraag: “Willen we dat onze kinderen hier over 40 jaar weer staan te demonstreren? Of gaan we er nu eindelijk voor zorgen dat het niet meer nodig zal zijn?”
Dank jullie wel..
