Op woensdag 25 november was ons bestuurslid Sanne Schraa namens Feniks aanwezig bij het erfgoedcollege Gender en Geschiedschrijving, georganiseerd door Erfgoed Brabant Academie in het kader van een 4-delige collegereeks over de in- en uitsluiting van bepaalde groepen in de samenleving in Brabant. Gastsprekers waren Susanne Neugebauer, archivaris van Atria, het kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis, en Liesbeth Hoeven, cultuurwetenschapper en specialiste in herinneringserfgoed. In dit college stond de stem van vrouwen in de geschiedenis centraal. Sanne schreef een verslag.
Wat betekent gender voor je aan- of afwezigheid in de geschiedenis? Susanne benadrukt dat het onterecht is dat de rol van vrouwen in de Tweede Wereldoorlog onderbelicht is gebleven. Ondanks dat vrouwen in het licht van het opkomende fascisme steeds verder in een onderdrukte positie werden gedreven, maakten zij zich vanaf de jaren ‘30 al sterk voor hun rechten. Zij ontkracht het feit dat er in de tijd rond de Tweede Wereldoorlog weinig werd gedaan op het gebied van vrouwenemancipatie. Er werden verenigingen opgericht door vrouwen om hun belangen te behartigen en hun kort daarvoor verworven kiesrecht uit te breiden naar meerdere gelijke rechten. Vrouwen realiseerden zich dat zij een stem konden vormen tegen opkomend fascisme en oorlogsgeweld. Vanaf 1939 gingen vrouwen zich steeds meer organiseren in groepen om bijvoorbeeld onderduikhulp te kunnen bieden aan behoeftigen, zoals in het Korps Vrouwelijke Vrijwilligers. Susanne heeft laten zien dat er genoeg bronmateriaal is om de prominente rol van vrouwen in het verzet te bewijzen.
Liesbeth bekrachtigt dit door een recent door haar gedaan onderzoek naar de onderbelichte rol van vrouwen in de verzetsgeschiedenis in Tilburg. Maar liefst 60 namen van Tilburgse verzetsvrouwen werden er gevonden. Een van deze Tilburgse verzetsvrouwen was Paula Mandos die tijdens de oorlog een dagboek bijhield. ‘Haar oorlog’ is echter weggestopt omdat de rol van vrouwen in het verzet in de geschiedschrijving na de oorlog als minder waardevol werd gezien. Nederlandse verzetsvrouwen werden door mannelijke historici omschreven als ‘de verloofde van’ en ‘de vriendin van.’ Hierdoor werd hun bijdrage aan het verzet in de schaduw van die van de man geplaatst. Bovendien bleven deze verzetsvrouwen bescheiden: zij hoefden geen standbeeld voor hun bijdrage aan het verzet. Liever kregen zij datgene gehad waar zij al jaren voor streden: gelijke rechten.
Daarmee vormt dit college een oproep aan huidige historici om verzetsvrouwen naast de mannelijke verzetshelden een gelijke plek op het podium te geven.
Sanne Schraa is als historica en feminist m.n. geïnteresseerd in de onderbelichte en ondergewaardeerde rol van vrouwen in de geschiedschrijving. In 2018 is zij met een aantal andere historici een onderzoek gestart naar de onderbelichte rol van Tilburgse vrouwen in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na haar studie geschiedenis wil zij als historisch onderzoeker vrouwen en onderdrukte minderheden een podium geven. De droombaan van Sanne is dan ook een functie waarin ze haar passie en een stukje activisme kwijt kan. “Als bestuurslid van Feniks kan ik deze droom een meer praktische invulling geven en meewerken aan een maatschappij waarin vrouwen niet langer systematisch genegeerd worden.”