Geweld tegen vrouwen
Bij Feniks komen veel vrouwen die te maken hebben (gehad) met (huiselijk en/of seksueel) geweld. Lees hier hoe Feniks zich inzet tegen gender-gerelateerd (partner)geweld. Regelmatig wordt dit taboe besproken. Vrouwen voelen zich extra veilig bij Feniks vanwege onze kleinschalige huiskamersfeer en omdat groepstrainingen bij Feniks uitsluitend voor vrouwen (uit Tilburg) worden georganiseerd. We bieden empowerment, zowel in groepsverband als individueel. Feniks is officieel geen hulpverlenende instantie en biedt dan ook geen traumaverwerking aan, zoals Blauwe Maan in Tilburg. Bij ons kun je wel contact maken met lotgenoten en helpen we je o.a. om je leven weer beter op orde te krijgen. Ook kun je bij ons terecht voor advies als er thuis sprake is van oplopende spanningen. We werken aan de taboedoorbreking, preventie en bestrijding van gender-gerelateerd geweld door het (mee)werken aan verschillende projecten, zoals de gemeentelijke campagne tegen straatintimidatie, Orange the World en mannenemancipatie. Daarnaast geven we workshops en gastlessen bij organisaties en onderwijsinstellingen.
Maak je thuis zelf geweld mee of heb je vermoedens? Bel gratis naar Veilig Thuis: 0800 2000. Bij direct gevaar, bel 112.
Tilburgse campagne tegen straatintimidatie
Nageroepen worden, achtervolgd, beledigd of nagefloten op straat. Uit verschillende onderzoeken die zijn gedaan in de grote Nederlandse steden blijkt dat gemiddeld ruim 85% van de vrouwen van 18 t/m 45 jaar te maken krijgt met (seksuele) straatintimidatie (in Rotterdam was dit zelfs 94%). Dit zijn de leeftijden waarop slachtoffers het meest te maken krijgen met straatintimidatie, maar uiteraard zijn er ook veel slachtoffers die buiten deze leeftijdscategorie vallen. Ook EenVandaag deed in 2021 onderzoek naar straatintimidatie. Hieronder zie je de bevindingen uit dat onderzoek a.d.h.v. een aantal afbeeldingen.
Ook in Tilburg werd in 2019 onderzoek gedaan naar straatintimidatie (lees hier het onderzoek). Het overkwam dat jaar een op de drie Tilburgers. Meestal gebeurde het in de eigen wijk. Vrouwen van 15 tot 25 jaar waren het vaakst slachtoffer. Slechts 11 procent deed aangifte of een melding, blijkt uit onderzoek van de gemeente.
Naast meisjes en vrouwen krijgen mensen uit de LHBTIQ+ gemeenschap vaak te maken met straatintimidatie. Uit onderzoek (2021) blijkt dat ruim de helft (57%) van de Nederlandse LHBTI-personen bijna nooit of nooit hand in hand loopt met hun partner. Bijna de helft (45%) van de Nederlandse transgender respondenten geeft aan nooit of zelden open te zijn over hun genderidentiteit.
Feniks is een kritische en actieve deelnemer in de werkgroep Veilige Steden voor de campagne tegen (seksuele) straatintimidatie in Tilburg. Feniks heeft meerdere keren benadrukt dat financiering voor Veilige Steden vanuit de Rijksoverheid verstrekt wordt vanuit het programma ‘Sociale Veiligheid voor Vrouwen’ en dat daarop de focus moet liggen. Ook legt Feniks de focus op bewustwording en het betrekken van jongens en mannen als actief deel van de oplossing.
In de werkgroep Veilige Steden werken we o.a. nauw en prettig samen met Stichting Stop Straatintimidatie. Samen met hen pleiten we voor een aanpak tegen straatintimidatie met als voorbeeldstad Rotterdam, waar ze bijvoorbeeld een Stop App hebben, waarmee je als slachtoffer kunt aangeven waar je bent geïntimideerd, door hoeveel daders en op welke wijze. Op die manier kan de politie gemakkelijk de zogenaamde hotspots in kaart brengen én het is voor slachtoffers meer laagdrempelig dan aangifte doen. Tilburg heeft om deze redenen nu ook een meldpunt straatintimidatie geopend.
De campagne is in juli 2021 gelanceerd en heeft veel publiciteit opgeleverd. De website met daarop o.a. het meldpunt (web-formulier) en onze tips voor omstanders vind je hier: tilburg.nl/straatintimidatie. Het allerbelangrijkste is dat jongens en mannen elkaar gaan aanspreken op grensoverschrijdend gedrag. Als je zelf ideeën hebt m.b.t. de aanpak van straatintimidatie in Tilburg kun je mailen naar inclusie@tilburg.nl.
Naast de campagne in Tilburg zijn er ook veel goede initiatieven vanuit andere steden en landen, waar we veel van kunnen leren. We hebben er een paar voor je op een rijtje gezet. Standup-International is een campagne van L’Oréal Paris die ook in Nederland is uitgerold door Fairspace. Op de website kun je online trainingen volgen (10 minuten) waarbij je als slachtoffer of getuige van seksuele intimidatie erachter komt wat je kunt doen in dit soort situaties (omstandersinterventie). Zeker de moeite waard om deze korte online training te volgen!
Ten slotte willen we je wijzen op het volgende filmpje van Mayor of London. Hierin wordt nog eens duidelijk gemaakt hoe je als man deel kunt zijn van de oplossing door je vrienden aan te spreken op grensoverschrijdend gedrag en intimidatie. De boodschap: het begint bij jezelf; met nadenken over je eigen gedrag en de manier waarop we vrouwen zien, behandelen en erover praten. We hebben allemaal de verantwoordelijkheid om onze mond open te trekken om ervoor te zorgen dat vrouwen en meisjes veilig zijn en zich veilig voelen. De openbare ruimte is van iedereen!
Femicide
Elke acht dagen wordt er in Nederland een vrouw vermoord. In 56% van de gevallen van vrouwenmoord is de partner of ex-partner de dader. Bij moord op mannen is dit 4% (Movisie 2023). Vaak wordt er in de media gesproken over een ‘familiedrama’ of ‘geweld in de relationele sfeer’, waardoor het lijkt te gaan om losstaande incidenten waarvan het onderliggende patroon onzichtbaar blijft. Feniks pleit daarom voor het gebruik van de term ‘femicide’, omdat dit de focus legt op het motief; een moord op een vrouw vanwege haar gender. Femicide kent geen afkomst, sociale klasse of religie. Het enige dat de slachtoffers met elkaar gemeen hebben, is dat ze allemaal vrouw zijn. In de meeste gevallen pleegt een dader femicide wanneer een vrouw de relatie met hem wil verbreken. Onderliggende oorzaken zijn schadelijke gendernormen in de maatschappij. Zo zijn traditionele stereotypen van mannelijkheid dat zij stoer, sterk en dominant moeten zijn en niet kwetsbaar mogen zijn. Van vrouwen wordt daarentegen verwacht dat ze lief, empathisch, zorgzaam en meegaand zijn. Mannen wordt niet geleerd hoe zij met bepaalde emoties zoals verdriet en teleurstelling om kunnen gaan. Boosheid, agressie en het gebruiken van geweld worden meer gewaardeerd in mannen. Ook op praten over gevoelens en hulp zoeken ligt een taboe bij mannen. De norm is dat mannen vrouwen versieren en dat wordt vaak geuit in termen als ‘jagen’ en ‘veroveren’. De daders van femicide beschouwen hun vrouw of vriendin dan ook vaak als hun bezit. Een vrouw die het heft in eigen handen neemt en bijvoorbeeld de relatie verbreekt, gaat tegen de norm in. Daarnaast zijn ongeveer de helft van alle vrouwen in Nederland niet financieel onafhankelijk van hun partner, waardoor ze de ondergeschikte partij zijn in een relatie. Bij femicide is er in veel gevallen sprake van een geweldsvorm die ‘intieme terreur’ wordt genoemd. Hoe je dit kan herkennen en wat je eraan kunt doen, lees je in de Factsheet intieme terreur. In het filmpje van Sterk Huis hieronder zie je ook kenmerken van deze intieme terreur terug.
In andere Europese landen met vergelijkbare cijfers, zoals Spanje en Frankrijk, gingen mensen massaal de straat op om te demonstreren tegen femicide en gender-gerelateerd geweld. In die landen kwam meer bewustwording en betere wetgeving. In Nederland is de laatste jaren beetje bij beetje meer aandacht voor femicide maar dit gaat ons inziens nog veel te langzaam. Er moet veel meer aandacht komen voor de onderliggende oorzaken in de maatschappij. Alleen op die manier bereiken we meer bewustwording in de samenleving en kan er worden gewerkt aan een cultuurverandering.
Orange the World en andere acties
Ieder jaar wordt van 25 november t/m 10 december 16 dagen actie gevoerd om aandacht te vragen voor de bestrijding van geweld tegen vrouwen. Orange the World is een campagne van de Verenigde Naties (UN Women) waarbij wereldwijd stil wordt gestaan bij gender-gerelateerd geweld. Ook in Nederland is dat hard nodig! Want wist je dat:
- meer dan de helft van alle vrouwen te maken krijgt met seksuele straatintimidatie? (Bij vrouwen van 18 t/m 45 jaar is dit zelfs ruim 85%).
- bijna de helft van de vrouwen in Nederland te maken krijgt met fysiek en/of seksueel geweld?
- 10% van alle vrouwen in Nederland een verkrachting heeft meegemaakt?
- er in Nederland iedere 8 dagen een vrouw wordt vermoord?
In veel gevallen van psychische en lichamelijke mishandeling gaat het om partner- of ex-partnergeweld. Schrikbarend is dat 9 op de 10 plegers van fysiek seksueel geweld (tegen vrouwen) mannen zijn. Maar hoewel de meeste daders mannen zijn, zijn de meeste mannen gelukkig geen dader. Maar wel iedere man kan iets doen tegen geweld en deel worden van de oplossing. Er wordt nog te vaak gedaan alsof het een vrouwenprobleem betreft, terwijl geweld dus wel degelijk een mannenzaak is. Feniks zet zich in om ook jongens en mannen te betrekken bij de bestrijding van (seksuele) straatintimidatie en geweld. Dat begint bij bewustwording. Onder andere bij Mans Genoeg besteden we veel aandacht aan dit onderwerp en ieder jaar tijdens Orange the World voeren we campagne om aandacht te vragen voor het probleem én om jongens en mannen te betrekken om deel van de oplossing te worden. Zo hebben we ieder jaar een inhoudelijk programma, delen we oranje rozen uit op de markt waarbij we met voorbijgangers in gesprek gaan, is ons pand oranje verlicht en versierd met banners, schrijven we mee met de blogmarathon van de White Ribbon campagne (Emancipator) en maken we filmpjes e.d. voor verschillende organisaties. Laurens (projectleider Mans Genoeg) maakte eerder bijvoorbeeld een filmpje voor Stichting Stop Straatintimidatie tijdens de Anti Street Harassment Week en sprak bij de Tilburgse demonstratie tegen straatintimidatie, die werd georganiseerd door Noëlle Zarges van ReclaimNL, die ook een podcast maakte over femicide. Bij thema-avonden zoals ‘Hij voor Zij’ en onze Orange the World campagnes worden concrete aanbevelingen gedaan voor mannen om deel te worden van de oplossing. Bekijk hieronder de Orange the World video die we i.s.m. Omroep Tilburg maakten. Daaronder lees je onze concrete tips voor mannen.
Concrete tips voor mannen om deel te worden van de oplossing:
– Erken dat geweld (meestal) een mannenprobleem is.
– Heb je vermoedens van huiselijk geweld? Je kunt dit altijd melden of advies vragen door te bellen met Veilig Thuis: 0800-2000. Kijk voor meer informatie op de website ikvermoedhuiselijkgeweld.nl waar je ook informatie vindt over signalen. Als je iemand goed kent waarvan je vermoedens hebt, durf er dan ook naar te vragen en zowel dader als slachtoffer te motiveren om hulp te gaan zoeken. Sterk Huis biedt bijvoorbeeld hulpverlening aan relaties en gezinnen.
– Probeer straatintimidatie en geweld op straat te signaleren. Zie je dat een vrouw zich ongemakkelijk voelt door blikken of gesis van een groepje? Verbreek het contact tussen hen, door in het blikveld van de mannen te gaan staan of een gesprekje aan te knopen met de vrouw en vraag bijvoorbeeld of ze oké is. Het hoeft niet eens over de situatie te gaan, het weer is ook een goed onderwerp. Je kunt de mannen zelf ook afleiden, bijvoorbeeld door te vragen hoe laat het is of waar het station is. Laat merken dat je er bent voor haar. Is een situatie dreigend/gevaarlijk? Bel dan 112.
– Is de dader in functie of maak je intimidatie mee op het werk? Overweeg dan om melding hiervan te doen bij de instanties of leidinggevenden. Kijk hier voor meer info voor werknemers en werkgevers.
– Spreek je uit tegen geweld en seksistisch gedrag. Belangrijk is ook dat je je vrienden durft aan te spreken als zij seksistische en objectiverende opmerkingen over vrouwen maken.
– Vraag een vriendin, zus of partner eens naar haar ervaringen met grensoverschrijdend gedrag en intimidatie. Luister hiernaar, probeer je in haar te verplaatsen en leer ervan.
– Praat over dit onderwerp met andere mannen. Doorbreek het taboe!
– Nee betekent nee! En ‘géén nee’ betekent NIET ‘ja’. Wees je bewust dat iedereen eigen grenzen heeft. Ga daar nooit overheen. Goede communicatie is dus belangrijk; check of je toestemming hebt. Bekijk hier een leuk filmpje over ‘consent’.
– Praat met je kinderen (m.n. jongens) over grenzen, seksualiteit, relaties en versieren. Ouders hebben een verantwoordelijkheid om hun kinderen te leren dat een grens die iemand aangeeft er een is om te respecteren. Daarom is het van belang om al op jonge leeftijd met kinderen in gesprek te gaan. Dit geldt natuurlijk ook voor docenten en jongerenwerkers. O.a. Stichting Rutgers biedt hierin tips en ook bij Feniks kun je workshops aanvragen waarin we leuke, interactieve werkvormen verkennen voor jongeren.
– Bied vrouwelijke vrienden aan om mee te lopen of mee te fietsen naar huis.
– Ga nooit vlak achter iemand rennen of lopen, vooral niet in het donker. Pas je snelheid aan of steek even de straat over.
– Zorg dat je gezicht te zien is (zet je capuchon bijvoorbeeld af) en heb een vriendelijke blik.
– Durf kwetsbaar te zijn en over je emoties en problemen te praten met iemand die je vertrouwt of met een professional. Geweld is NOOIT de oplossing. Deze thema’s komen veel aan bod in ons project ‘Mans Genoeg’. Op de Mans Genoeg-pagina kun je verslagen van onze bijeenkomsten en blogs lezen en filmpjes kijken over mannenemancipatie. We zien je graag op onze thema-avonden!
In het volgende indrukwekkende filmpje spreekt een ongeboren dochter haar vader toe en vertelt hem: “Dear dad, I will be born a girl, please do everything you can, so that won’t stay the greatest danger of all”.
Van Karin Bruers en het SocialSofa team ontvingen we eveneens in 2020 het eerste oranje hart voor onze oud-directeur Gerda de Vries en het werk van Feniks om de positie van vrouwen te verbeteren en gender-gerelateerd geweld te bestrijden.
Ingezonden brief Trouw tijdens de corona-lockdown
Informatie over hulpzoeken bij partnergeweld is ons inziens te weinig zichtbaar in Nederland. Dit terwijl door corona het partnergeweld is toegenomen. Daarom schreven we de volgende brief naar Dagblad Trouw over de zichtbaarheid van het landelijke Veilig Thuis nummer, waarop we veel instemmende reacties ontvingen.
Deltaplan om mannen te betrekken bij de bestrijding van geweld
Feniks is partner in het Deltaplan om jongens en mannen te betrekken bij de bestrijding van geweld tegen vrouwen. We werken hierbij nauw samen met Emancipator en de overige organisaties die op de afbeelding hieronder te zien zijn. Samen werken we aan een lange-termijnplan om jongens en mannen structureel te betrekken bij het voorkomen van geweld. Op 26 september 2019 hebben we een speciale Mans Genoeg-avond gewijd aan dit thema. In het kader van de White Ribbon campagne is Laurens Kleijntjens (projectleider Mans Genoeg) naar het inspirerende ‘Buiten de Box-trainingsweekend’ van Emancipator geweest en de ‘Equiteens-trainingsweek’ in Kroatië. Hierbij hebben we weer veel mooie contacten en kennis opgedaan om mannen te betrekken. Feniks zal zich blijven inspannen om jongens en mannen bewust te maken van het probleem en deel te maken van de oplossing. We zijn altijd op zoek naar nieuwe partners die zich willen aansluiten bij het Deltaplan en zich daarmee duurzaam willen verbinden aan deze belangrijke zaak, dus meld je organisatie aan en doe mee! Kijk voor meer informatie op https://www.emancipator.nl/deltaplan/. Hier vind je ook een menukaart met interventies en methodieken om te werken met jongens en mannen aan het bestrijden en voorkomen van geweld. Zo kun je makkelijk een interventie vinden die aansluit bij jouw doelgroep en doel.
WIJ.. doorbreken de cirkel van geweld
In dit project vertellen zestig sterke mensen hoe zij samen de cirkel van geweld hebben doorbroken. Gerda, oud-directeur van Feniks, en Gulcan, oud-deelneemster en vrijwilliger bij Feniks, doen samen mee met een persoonlijk verhaal en portret. De reizende multimediale tentoonstelling reist momenteel door Nederland en is van 6 t/m 25 augustus te zien bij het station, waar de verhalen via een QR code ter plekke te beluisteren zijn. Kijk hier voor meer informatie over het programma.
WIJ.. doorbreken de cirkel van geweld is een project van stichting Open mind in samenwerking met het Programma ‘Geweld Hoort Nergens Thuis’. De samenwerking streeft naar het bespreekbaar maken van huiselijk geweld en kindermishandeling; één van de lastigste opgaven die het landelijke programma Geweld Hoort Nergens Thuis (GHNT) heeft. Het is iets waar je liever niet mee naar buiten treedt, het gebeurt achter de voordeur en er is, als je het gesprek al begint, altijd twijfel of je vermoedens wel kloppen.
Toch is het vaak een kort gesprek, een opmerking, een gebaar of de simpele vraag: ‘Gaat het goed met je of wat kan ik voor je doen?’, die impact heeft en er mede voor kan zorgen dat de vaak vicieuze cirkel van geweld wordt doorbroken.
In Nederland zijn er van 2015 t/m 2019 747.000 mensen van 18 jaar of ouder slachtoffer geweest van minstens één incident van fysiek en/of seksueel geweld. Dit betreft 5,5% van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder. Het gaat hierbij om geweld dat werd gepleegd door iemand uit de (brede) huiselijke kring, zoals een (ex)partner of huisvrienden (Bron: WODC prevalentie onderzoek 2019). Deze cijfers tonen aan dat het één van de grootste maatschappelijke problemen binnen onze samenleving is. Het gebeurt veelal niet in de openbaarheid en er is een hoog percentage recidive (herhaling van misdrijf). Bovendien heeft de coronacrisis hier ook nog eens een negatief effect op doordat de spanningen in huis vaak oplopen als we lange tijd dicht op elkaar zitten, met minder mogelijkheden om er even uit te gaan.
Samen met fotograaf Mounir Raji en stylist Richard Schreefel zijn de moedige deelnemers geportretteerd. WIJ.. doorbreken de cirkel van geweld maakt met behulp van de krachtige portretten en de daarbij behorende indringende verhalen duidelijk dat huiselijk geweld en kindermishandeling overal voor kunnen komen en dat we daar iets aan moeten doen.
We kunnen niet meer wegkijken en doen alsof het niet bestaat, of de verantwoordelijkheid hiervoor bij anderen neerleggen. Nee, JIJ kunt iets doen en er mede voor zorgen dat de eerste stappen worden gezet om de cirkel van geweld te doorbreken. WIJ…geeft inzichten en voorbeelden hoe JIJ de cirkel van geweld kunt doorbreken.
De portretten zijn gebundeld in een reizende multimediale buiten- en binnen expositie, (digitale) magazine, film en podcasts. De korte film, magazine en de podcast zijn via de volgende link te bekijken/beluisteren: www.stichtingopenmind.nl/wij-content. In het WIJ magazine vind je het verhaal en portret van Gulcan en Gerda.
